Diary no.10

บันทึกการเรียนรู้ครั้งที่ 10
วันศุกร์ที่ 21 เมษายน 2560 เวลา 13.30 - 16.30

 การส่งเสริมพัฒนาการและการปรับพฤติกรรม เด็กปฐมวัยที่มีความต้องการพิเศษ

         การส่งเสริมพัฒนาการและการปรับพฤติกรรม เด็กปฐมวัยที่มีความต้องการพิเศษนั้นก็เพื่อให้เด็กสามารถช่วยเหลือตนเองได้ในชีวิตประจำวัน ใช้ชีวิตอยู่ในสังคมได้ใกล้เคียงกับคนปกติมากที่สุด โดยเน้นการดูแลแบบองค์รวม (Holistic Approach) อันได้แก่

1. การฟื้นฟูสมรรถภาพทางการศึกษา

     - เพิ่มทักษะพื้นฐานด้านสังคม การสื่อสาร และทักษะทางความคิด

     - เกิดผลดีในระยะยาว

   -  เน้นการเตรียมความพร้อมเพื่อให้เด็กสามารถใช้ในชีวิตประจำวันจริงๆ แทนการฝึกแต่เพียงทักษะทางวิชาการ

     - แผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (Individualized Education Program; IEP)

     - โรงเรียนการศึกษาพิเศษเฉพาะทาง โรงเรียนเรียนร่วม ห้องเรียนคู่ขนาน

2.การฟื้นฟูสมรรถภาพทางสังคม

     - การฝึกฝนทักษะในชีวิตประจำวัน (Activity of Daily Living Training)

     - การฝึกฝนทักษะสังคม (Social Skill Training)

     - การสอนเรื่องราวทางสังคม (Social Story)

3. การบำบัดทางเลือก

     - การสื่อความหมายทดแทน (AAC)

     - ศิลปกรรมบำบัด (Art Therapy)

     - ดนตรีบำบัด (Music Therapy)

     - การฝังเข็ม (Acupuncture)

     - การบำบัดด้วยสัตว์ (Animal Therapy) เพราะเด็กพิเศษจะเข้าหาสัตว์มากกว่ามนุษย์

การสื่อความหมายทดแทน  (Augmentative and Alternative Communication ; AAC)

     - การรับรู้ผ่านการมอง (Visual Strategies)

     - โปรแกรมแลกเปลี่ยนภาพเพื่อการสื่อสาร (Picture Exchange Communication System; PECS)

     - เครื่องโอภา (Communication Devices)

     - โปรแกรมปราศรัย

Picture Exchange Communication System  (PECS)

บทบาทของครู

     ตำแหน่งการนั่งของเด็กไม่ควรให้นั่งติดหน้าต่างหรือประตู ควรให้เด็กนั่งแถวหน้าสุดใกล้โต๊ะครู และจัดให้เด็กนั่งติดกับนักเรียนที่ไม่ค่อยเล่น ไม่ค่อยคุยในระหว่างเรียน ให้เด็กมีกิจกรรม เปลี่ยนอิริยาบถบ้าง

การส่งเสริมทักษะต่างๆ ของเด็กพิเศษ

     1. ทักษะทางสังคม

          เด็กพิเศษที่ขาดทักษะทางสังคม ไม่ได้มีสาเหตุมาจากการพ่อแม่ การอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดีไม่ได้เป็นเครื่องรับประกันว่าเด็กจะมีพัฒนาการต่างๆ อย่างมีความสุข

     * กิจกรรมการเล่น

          การเล่นเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งต่อการเรียนรู้ทักษะทางสังคม เด็กจะสนใจกันเองโดยอาศัยการเล่นเป็นสื่อ ซึ่งในช่วงแรกๆ เด็กจะไม่มองเด็กคนอื่นเป็นเพื่อน แต่เป็นอะไรบางอย่างที่น่าสำรวจ สัมผัส ผลัก ดึง

     * ยุทธศาสตร์การสอน

          เด็กพิเศษหลายๆ คนไม่รู้วิธีเล่น ไม่รู้ว่าจะเล่นอย่างไร เพราะฉะนั้นครูควรเริ่มต้นจากการสังเกตเด็กแต่ละคนอย่างเป็นระบบ เพื่อที่จะบอกได้ว่าเด็กมีทักษะการเล่นแบบใดบ้าง จากนั้นครูทำการจดบันทึก และนำมาทำแผน IEP

     * การกระตุ้นการเลียนแบบและการเอาอย่าง

          ให้วางแผนกิจกรรมการเล่นไว้หลายๆ อย่าง โดยคำนึงถึงเด็กทุกๆ คน ให้เด็กเล่นเป็นกลุ่มเล็กๆ 2-4 คนโดยเล่นรวมกัน เพราะเด็กปกติทำหน้าที่เหมือน “ครู” ให้เด็กพิเศษ

     * ครูปฏิบัติอย่างไรขณะเด็กเล่น

          ครูควรอยู่ใกล้ๆ และเฝ้ามองอย่างสนใจ ยิ้มและพยักหน้าให้ ถ้าเด็กหันมาหาครู และไม่ชมเชยหรือสนใจเด็กมากเกินไป ในกรณีที่เด็กเบื่อของเล่นก็ควรเอาวัสดุอุปกรณ์มาเพิ่ม เพื่อยืดเวลาการเล่นให้เด็กพิเศษได้เล่นร่วมกันกับเด็กปกติได้นาน และให้ความคิดเห็นที่เป็นแรงเสริม

     * การให้แรงเสริมทางสังคมในบริบทที่เด็กเล่น

          ครูพูดชักชวนให้เด็กร่วมเล่นกับเพื่อน ทำโดย “การพูดนำของครู” 

     * ช่วยเด็กทุกคนให้รู้กฎเกณฑ์

          การสอนให้เด็กรู้กฎเกณฑ์นั้นเป็นเรื่องที่ไม่ง่ายสำหรับเด็กพิเศษ เราต้องให้โอกาสเด็ก เพราะเด็กพิเศษต้องเรียนรู้สิทธิต่างๆ เหมือนเพื่อนในห้อง และครูต้องไม่ใช้ความบกพร่องของเด็กพิเศษเป็นเครื่องต่อรอง

     2. ทักษะภาษา

     * การวัดความสามารถทางภาษา

            การเข้าใจสิ่งที่ผู้อื่นพูดไหม การตอบสนองเมื่อมีคนพูดด้วยไหม การถามหาสิ่งต่างๆ ได้ไหมการบอกเล่าเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นไหม การใช้คำศัพท์ของตัวเองกับเด็กคนอื่นไหม เป็นต้น

     * การออกเสียงผิด / พูดไม่ชัด

           การพูดตกหล่น การใช้เสียงหนึ่งแทนอีกเสียง การติดอ่าง

     * การปฏิบัติของครูและผู้ใหญ่

          ครูและผู้ใหญ่ไม่สนใจการพูดซ้ำหรือการออกเสียงไม่ชัด ต้องห้ามบอกเด็กว่า “พูดช้าๆ” “ตามสบาย” “คิดก่อนพูด” อย่าขัดจังหวะขณะเด็กพูด อย่าเปลี่ยนการใช้มือข้างที่ถนัดของเด็ก ไม่เปรียบเทียบการพูดของเด็กกับเด็กคนอื่น เด็กที่พูดไม่ชัดอาจเกี่ยวข้องกับการได้ยิน

     * ทักษะพื้นฐานทางภาษา

1. ทักษะการรับรู้ภาษา

2. การแสดงออกทางภาษา

3. การสื่อความหมายโดยไม่ใช้คำพูด

     *ความรับผิดชอบของครูปฐมวัย

1. การรับรู้ภาษามาก่อนการแสดงออกทางภาษา

2. ภาษาที่ไม่ใช่คำพูดมาก่อนภาษาพูด

3. ให้เวลาเด็กได้พูด

4. คอยให้เด็กตอบ (ชี้แนะหากจำเป็น)

5. เป็นผู้ฟังที่ดีและโตต้อบอย่างฉับไว (ครูไม่พูดมากเกินไป)

6. เด็กไม่ได้เรียนรู้ภาษาจากการฟังเพียงอย่างเดียว

7. ให้เด็กทำกิจกรรมกลุ่ม เด็กพิเศษได้มีแบบอย่างจากเพื่อน

8. กระตุ้นให้เด็กบอกความต้องการของตนเอง (ครูไม่คาดการณ์ล่วงหน้า)

9. เน้นวิธีการสื่อความหมายมากกว่าการพูด

10. ใช้คำถามปลายเปิด เช่น วันนี้หนูกินข้าวกับอะไรคะ

11. เด็กพิเศษรับรู้มากเท่าไหร่ ยิ่งพูดได้มากเท่านั้น

12. ร่วมกิจกรรมกับเด็ก

ที่มา : เอกสารการสอน โดยอาจารย์ตฤณ แจ่มถิน

เรียบเรียง : นางสาวนพเก้า  โมลาขาว นักศึกษาสาขาการศึกษาปฐมวัย

การประเมินผล

1. ตนเอง : ตั้งใจเรียนและจดบันทึก

2. เพื่อน : ตั้งใจเรียน สนุกกับสิ่งที่ครูสอน

3. อาจารย์ : ใช้การอธิบายที่เข้าใจง่าย